Mały subwoofer na głośniku Tesla ARN 150-03/8, głośnik ma średnicę 15cm, pozostałe parametry:
-Fs: 45Hz
-VAS: 8,04dmł
-Qts: 0,43
-Qes: 0,54
-Qms: 2,06
-efektywność: 84dB
-impedancja: 8R
-moc znamionowa: 60W
-waga: 0,8 kg
-średnica magnesu: 82mm
-średnica membrany wraz z zawieszeniem: 112mm
Ten głośnik po krótkich negocjacjach udało mi się nabyć w cenie 10zł, był używany ale w całkiem dobrym stanie. Osobiście wolał bym żeby to była wersja 4R ale nie będę narzekał. Tak wygląda nasz bohater, obok jego wymiary:
Wybrałem obudowę pasmowo-przepustową wentylowaną z jednej strony. Głośnik ma niskie VAS więc spodziewałem się małej obudowy. Podstawiłem dane do Winsub, potem do Winlsd (wyniki te same) i wyszło: komora frontowa, czyli ta od strony otworu 2,9dmł, komora tylna 4,57dmł, otwór dostrojony do 75Hz. Musiałem zrezygnować z tej obudowy. Przy prawie 3 litrach, długość otworu o średnicy 50mm wynosi aż 33cm, ja chciałem zastosować otwór z wyprofilowanym wylotem o średnicy 55mm przy wylocie i 50mm przy wlocie. W tym przypadku otwór musiał by mieć 36cm, zastosowanie tak długiego otworu z technicznego punktu widzenia jest niemożliwe, z akustycznego nie zalecane z powodu dużego prawdopodobieństwa wystąpienia rezonansu rurowego. Musiałem zwiększyć komorę z otworem do 4,5dmł. W tym wypadku musiałem również obniżyć częstotliwość dostrojenia otworu do 70Hz aby zlikwidować niepotrzebne podbicie efektywności przy 80Hz, przy okazji tym zabiegiem obniżyłem trochę dolną częstotliwość graniczną. Zwiększyłem również komorę zamkniętą, do około 5 litrów po odjęciu głośnika i elektroniki. Tak wygląda charakterystyka w omówionej obudowie:
Punkt -6dB mamy przy 41Hz, -3dB znajduje się przy 46Hz. Całkiem nieźle, na pewno dużo lepiej niż większość subwooferów komputerowych. Szkoda tylko że efektywność głośnika to skromne 84dB. Trudno, ale za to Fs 45Hz, ładnie jak na tanią 15-kę. Impuls w tej obudowie nie przekracza 12ms
Trochę problemów może sprawić zrobienie skrzynki. W środku obudowy musimy umieścić poprzecznie płytę z zamontowanym głośnikiem. Obudowę wykonałem z płyt wiórowych 16mm, taka grubość zupełnie wystarcza biorąc pod uwagę że obudowa jest mała, oraz to, że na jej środku znajduje się przegroda z głośnikiem która wszystko usztywnia, lepszym materiałem była by płyta MDF, tyle że jest droższa. Musimy zaopatrzyć się w następujące płyty, wszystkie o grubości 16mm:
-przód i tył: 15,8 x 29,3 cm
-góra, dół oraz przegroda na głośnik: 15,8 x 26,8 cm
-boki: 30 x 29,3 cm
Schemat obudowy:
Szare koło o średnicy 54mm należy wyciąć, jest to otwór pod rurkę "bass-reflex". Należy zastosować otwór o średnicy wewnętrznej co najmniej 52mm, ścianki mojej rurki są grubości 2,5mm, stąd 55mm. Możliwe że ktoś nie będzie w stanie nabyć rurki o dokładnie tej samej średnicy co ja, wtedy otwór w obudowie będzie musiał wyciąć tak, aby jego rurka wchodziła na "wcisk". U mnie długość otworu wynosi 240mm, przy wylocie średnica wynosi 55mm, przy wlocie 50mm (pisząc wylot mam na myśli część otworu która znajduje się na zewnątrz obudowy). Jeśli ktoś kupi otwór o trochę innej średnicy (+-2mm) będzie on dostrojony do innej częstotliwości (wtedy należy skorzystać ze wzoru z działu obudowa bass-reflex i dostroić otwór do 70Hz), różnica 2mm średnicy to różnica długości 1,5cm. Ważne jest aby otwór był wyprofilowany conajmniej z jednej strony, a jego średnica zwiększała się ku wylotowi. Zapobiegnie to rezonansowi samego otworu, oraz zlikwiduje turbulencję powietrza która jest słyszalna gdy powietrze wylatuje z dużą prędkością, głośnik ma tylko 15cm jednak dużą amplitudę więc pompuje sporo powietrza. Rurka jest dość długa, kończy się w odległości 8cm od tylnej ścianki. Niestety zalecana odległość końca rurki od każdej ścianki 5,2cm nie została zachowana do końca. Na dole i u góry pozostaje po około 4cm miejsca. Z tego co słyszałem raczej nie miało to wpływu na dźwięk. Jeśli ktoś policzy objętość obu komór okaże się że są większe niż napisałem wyżej. Przypominam że rurka b-r zabiera pojemność, kosz głośnika, transformatory również.
To, w jakiej kolejności złożymy poszczególne ścianki nie jest obojętne. Ja polecam zrobić tak: najpierw złożyć ze sobą górę, dół, przód i tył. Powstanie nam coś w rodzaju ramy. Teraz należy wstawić przegrodę z przykręconym głośnikiem.
Głośnik należy przykręcić od dołu obudowy, tak ja na rysunku. Ale zanim przykręcimy płytę z głośnikiem należy przykręcić do obudowy transformator
zasilający. Proponuję umieścić go po tej stronie gdzie wylot otworu, oczywiście w komorze tylnej (po stronie magnesu głośnika). Do głośnika oraz wyprowadzeń transformatora należy porządnie przylutować i zaizolować kable o odpowiedniej średnicy. Gdy złożymy wszystko do kupy i jakiś przewód nam się oderwie to będziemy mieć ogromny problem z przylutowaniem go jeszcze raz (będzie to wręcz niemożliwe):
Jak widać na zdjęciach, komora za głośnikiem jest dużo bardziej wytłumiona niż komora po stronie otworu. Powód jest prosty, komora od strony głośnika to obudowa zamknięta, a jak wiadomo obudowy zamknięte mocno się wytłumia. Kombinowałem troszkę z wytłumianiem i doszedłem do wniosku, że najlepsze efekty uzyskuje się gdy komora z otworem wytłumiona jest jednym kawałkiem gąbki (tak jak na rysunku), a komora od strony magnesu wytłumiona jest dosyć mocno. Na zdjęciu widać także transformator, jest to transformator zasilający filtr dolnoprzepustowy (dlatego taki mały), większy, zasilający wzmacniacze końcowe znajduje się za nim, obłożony watą i gąbką . Transformator filtra ma moc 2W i jest wyjęty ze starego radiomagnetofonu ("jamnik"), większy ma 50W i jest wyjęty ze starego radia lampowego (musiałem nawinąć od nowa uzwojenie wtórne). Jak widać warto zbierać stare rupiecie, transformatory są najkosztowniejszą częścią "napędu", a ja je miałem za darmo.
Po wytłumieniu czas na przykręcenie ostatniej ścianki. Pamiętajmy o wyprowadzeniu przewodów przez otwór na elektronikę. W roli wzmacniacza w moim subwooferze zastosowałem układ TDA1554, filtr który zastosowałem ma regulowaną górną Fgr w przedziale 20...100Hz (dostępny w download) . Moc wyjściowa układu to 4 x 11W (sin) przy obciążeniu 4R. Po małej przeróbce wzmacniacza (zmostkowałem dwa kanały) uzyskałem moc 22W na kanał niskotonowy i 2 x 11W dla głośników satelitarnych. Mój głośnik niskotonowy ma 8R, moc wyjściowa wzmacniacza dla kanału niskotonowego przy tym obciążeniu to około 15W. Wydaje się mało, ale taka moc w zupełności wystarcza!. Subwoofer potrafi zagrać naprawdę głośno. A bas?, czasami potrafi zejść dość nisko, ogólnie byłem bardzo zaskoczony, spodziewałem się że bas będzie wędrował raczej w górnych zakresach. Polecam ten subwoofer wszystkim użytkownikom komputerów którzy posiadają trzeszczące plastikowe głośniki. Do subwoofera używam głośników satelitarnych z głośnikami o średnicy 11cm + wysokotonowe z TV Rubin 714, opisane na tej stronie. Gra całkiem nieźle. Ogólnie jestem zadowolony z tego zestawu.
Jeśli dobrze pamiętam, to komory 5l i 3l i grało całkiem fajnie. Ktoś już (daaaawno) na forum to robił.
